Αφιέρωμα: 8 Μάρτη – Ημέρα της Γυναίκας

Κατά τη διάρκεια των εργασιών της Δεύτερης Διεθνούς Συνδιάσκεψης Σοσιαλιστριών γυναικών στην Κοπεγχάγη (1910), η επαναστάτρια και αγωνίστρια του παγκόσμιου εργατικού κινήματος Κλάρα Τσέτκιν πρότεινε να καθιερωθεί η 8η Μάρτη ως Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας, ώστε να τιμηθούν οι ιστορικές διαδηλώσεις του 1857 και του 1910 στις ΗΠΑ. Να αφιερωθεί στις εργαζόμενες γυναίκες όλου του κόσμου και στον αγώνα για το δικαίωμα ψήφου που, ακόμη, δεν είχε κατακτηθεί.

Η ιστορική της σημασία είναι ότι για πρώτη φορά μπαίνει το αίτημα της ίσης αμοιβής με τους άντρες συναδέλφους τους. Θεωρείται από τις σημαντικότερες στιγμές του παγκόσμιου εργατικού κινήματος.

«Δεν μπορείς να έχεις καλύτερες εργασιακές συνθήκες, εκτός κι αν παλέψεις γι’ αυτές», «Δεν θα σταματήσουμε τον αγώνα μέχρι να νικήσουμε», «Αν είσαι εργαζόμενος στην υφασματοβιομηχανία, η θέση σου είναι στο συνδικάτο» είναι μερικά από τα συνθήματα που αναγράφονται στις πικέτες. Στις ΗΠΑ, η πρώτη αποκλειστικά γυναικεία απεργία έγινε το 1820 στη Νέα Αγγλία, στις βιοτεχνίες ενδυμάτων, με αιτήματα για καλύτερες συνθήκες δουλειάς, αξιοπρεπείς μισθούς και μικρότερα ωράρια.

Το 1834 και το 1836 έγιναν δύο μεγάλες απεργίες από τις βαμβακεργάτριες της βιομηχανίας Lowell στη Μασαχουσέτη που είχαν υποστεί μια σειρά περικοπών στα μεροκάματά τους. Ειδικά η απεργία του 1836 κατατρόμαξε τις αρχές (που νόμιζαν ότι επρόκειτο για λαϊκή επανάσταση!).

Ίντιθ και Έμα Φόλστιτς, εργάτριες στη βιομηχανία μεταξωτών Στερνς, στο Ουίλιαμσπορτ της Πενσυλβάνια, μια από τις μεγαλύτερες των ΗΠΑ στις ανατολικές περιοχές. Άνοιξε το 1892 και έκλεισε το 1933.

Η μητέρα της, εργαζόμενη και η ίδια, αναγκάστηκε να σταματήσει τη δουλειά όταν έχασε τον σύζυγό της για να φροντίσει τον μικρότερο αδελφό της 17χρονης Κάρι και τη νεογέννητη αδελφούλα της. Η μεγαλύτερη αδελφή της ήταν ήδη παντρεμμένη, έτσι η Κάρι έγινε ο βασικός τροφοδότης της οικογένειάς της. Ο μισθός ήταν εξευτελιστικός, έτσι η νεαρή εργάτρια δούλευε στα διαλείμματά της και στην καφετέρια του εργοστασίου με μοναδικό αντάλλαγμα ένα δωρεάν γεύμα!

Στις 20 Δεκέμβρη του 1909, πάνω από 7000 εργάτριες που δούλευαν στην κατασκευή γυναικείων ρούχων (μπλούζες με φουσκωτά μανίκια και στενή μέση), ένα μήνα μετά τη μεγάλη διαμαρτυρία των 20000 εργατριών της Νέας Υόρκης, με ίδιο αντικείμενο απασχόλησης, κατέβηκαν σε απεργιακή κινητοποίηση. Η απεργία έληξε στις 6 Φεβρουαρίου του 1910, όταν οι βιομήχανοι υποχρεώθηκαν να ικανοποιήσουν τα αιτήματα των γυναικών, χωρίς όμως να αναγνωρίσουν και το σωματείο τους.

Το 1911 συνέβη η τραγωδία στην Triangle Waist, γνωστή σαν Φωτιά του Τριγώνου. Η Εταιρεία αυτή ήταν μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες κατασκευής ενδυμάτων στη Ν. Υόρκη, γνωστή για τις δημοφιλείς γυναικείες μπλούζες με τη στενή μέση. Παρά τους συμβιβασμούς που έγιναν στις περισσότερες κλωστοϋφαντουργίες μετά την απεργία του 1909, ο Μπλανκ και ο Χάρις της Τράιανγκλ δεν έκαναν πίσω στο παραμικρό. Αλλά στις 25 Μαρτίου του 1911 το κτίριο της εταιρείας έπιασε φωτιά. Οι έξοδοι κινδύνου είχαν σφραγιστεί από την εξωτερική πλευρά για να εμποδίζουν τους εργάτες να το σκάνε και το αποτέλεσμα ήταν ο θάνατος 146 ανθρώπων, κυρίως εργατριών μεταναστριών από 13 ως 25 χρονών. Οι εργοδότες δικάστηκαν. Σε έναν από αυτούς επιβλήθηκε το εκπληκτικό πρόστιμο των 20 δολαρίων, ενώ είχε προϋπάρξει συμβιβασμός με τις οικογένειες των θυμάτων, όπου η αποζημίωση για την κάθε νεκρή εργάτρια ανερχόταν στο εξίσου εκπληκτικό ποσό των 75 δολαρίων.

Ανάμεσα στα αιτήματα της απεργίας του 1912 ήταν και η κατάργηση της παιδικής εργασίας.

Ένα από τα πολλά παιδιά που δούλευαν στις βαμβακοβιομηχανίες του Λάνκαστερ.

Στα ορυχεία, πριν τον Αύγουστο του 1842, δούλευαν ολόκληρες οικογένειες, για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Οι γυναίκες και τα μεγαλύτερα παιδιά δούλευαν σαν μεταφορείς, τραβώντας τα καροτσάκια από την επιφάνεια ως τα βάθη του ορυχείου. Ύστερα από ένα ατύχημα που στοίχισε τη ζωή σε 26 παιδιά (11 κορίτσια από 8 ως 16 ετών και 15 αγόρια από 9 ως 12) πέρασε ένας νόμος που απαγόρευε σε γυναίκες και ανηλίκους κάτω των δέκα να δουλεύουν στα ορυχεία (1842).

Μετά την απαγόρευση της γυναικείας εργασίας στις στοές των ανθρακωρυχείων, εμφανίστηκε στη Μεγάλη Βρετανία μια νέα κατηγορία εργατριών που εργαζόταν όχι υπόγεια αλλά στην επιφάνεια των ανθρακωρυχείων του Lancashire, καθαρίζοντας το κάρβουνο. Φορώντας παντελόνια κάτω από άσπρες φούστες, χοντρές μπότες και μαντήλια δεμένα γύρω από τα κεφάλια τους, έγιναν γνωστές ως "Pit Brow Lasses".

Ήταν ένα δύσκολο και επικίνδυνο επάγγελμα, έχοντας όμως να επιλέξουν ανάμεσα σε αυτό και το εργοστάσιο, αρκετές ήταν οι γυναίκες που προτιμούσαν να δουλεύουν στον καθαρό αέρα.

Στις 10 του Μάρτη 1944, όταν τα 3/4 της Ελλάδας είχαν ελευθερωθεί από την ΕΑΜική αντίσταση, ιδρύθηκε η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), που προκήρυξε εκλογές για την ανάδειξη Εθνικού Συμβουλίου. Με απόφασή της, ψηφίζουν άντρες και γυναίκες που έχουν συμπληρώσει τα 18 τους χρόνια. Στις 23 Απρίλη 1944, στις ελευθερωμένες περιοχές αλλά και στην υπόλοιπη κατεχόμενη Ελλάδα, μέσα σε συνθήκες παρανομίας, άσκησαν τα εκλογικά τους δικαιώματα για πρώτη φορά, ψήφισαν και ψηφίστηκαν Ελληνίδες. Σ’ αυτές τις εκλογές για τη Βουλή της Κυβέρνησης του Βουνού (το Εθνικό Συμβούλιο) εκλέχτηκαν οι εκλέκτορες, άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι στις 30 Απρίλη ανέδειξαν 202 Εθνοσύμβουλους, ανάμεσά τους οι πρώτες βουλευτίνες ήταν: Από την Αθήνα η Καίτη Νισυρίου – Ζεύγου και η Μαρία Σβώλου, από τον Πειραιά η Χρύσα Χατζηβασιλείου, από την Αιτωλοακαρνανία η Ευγενία Μαυροσκότη, από την Καλαμάτα η Μάχη Μαυροειδή και από τη Λάρισα η Φωτεινή Φιλιππίδη.